Bill Gates: Nihayet Ülkelerin Hayat Kurtarmada Neden Başarılı Olduğunu Öğreniyoruz

Yeni bir program, sağlığa en başarılı yaklaşımları duyuruyor.

Not: Bu yazıyı çevirirken şahsi görüşlerimi katmadığımı temin ederim. Tamamen çeviri içerik okuyorsunuz.

Gençliğimden beri, her büyük yeni sorunu aynı şekilde ele aldım: iki soruyla başlayarak. Bu tekniği Microsoft’ta kullandım ve bugün hala kullanıyorum. Bu soruları kelimenin tam anlamıyla her hafta COVID-19 hakkında soruyorum.

İşte bunlar: Bu sorunu kim iyi çözdü? Ve onlardan ne öğrenebiliriz?

Açık sorular gibi görünüyorlar ancak bazen yanıtları bulmak şaşırtıcı derecede zor olur – özellikle küresel sağlık söz konusu olduğunda. Örneğin aşı yapma veya yetersiz beslenmeyi sona erdirme konusunda büyük atılımlar yapan düşük ve orta gelirli ülkeler var. Ancak bu ülkeleri tespit etmek, nasıl yaptıklarını bulup öğrenmek ve tecrübeleri kendi ülkelerinde uygulamak isteyen herkes için biçilmiş kaftan olacaktır.

Sporda her koç en başarılı takımları inceleyebilir ve ne yaptıklarını anlayabilir. Hedef, gol atmak yerine çocuk ölümlerini önlemek olduğunda yöntemin farklı olması için hiçbir neden yok.

Bu nedenle, boşluğu doldurmak için küresel bir çabanın parçası olmaya hevesliydim. Geçtiğimiz üç yıl içinde, her gelir düzeyindeki ülkelerden (Gates Vakfındaki) sağlık uzmanları ve kuruluşları, belirli sağlık sorunlarında kimin en çok ilerlemeyi kaydettiğini bulmak, onları neyin bu kadar başarılı kıldığını belirlemek ve diğerlerinin ortaya koymasına yardımcı olmak için bir araya geldi ve bu çıkarımlarla faaliyetlere yardımcı olundu.

Tüm bu çabaların sonucu – Küresel Sağlıkta Örnek Program (Exemplars in Global Health)- bu yılın (2020) başlarında başlatıldı. Sınırlı kaynaklarla en fazla ilerlemeyi hangi ülkelerin kaydettiğini öğrenmek istiyorsanız Exemplars başlamak için harika bir yer.

Şimdilik, Exemplars beş alana odaklanıyor: beş yaş altı ölüm oranı; aşı uygulaması; toplum sağlığı çalışanlarının rolü; salgına hazırlık ve müdahale; ve çocukluk dönemi bodurluğu (yetersiz beslenmenin neden olduğu fiziksel ve zihinsel gelişimde azalma). Ekip, yenidoğan ve anne ölümleri, aile planlaması, anne anemisi ve birinci basamak sağlık hizmetleri gibi başka alanlar da ekleyecektir.

Exemplars ekibi, dünyayı en iyi performans gösterenleri araştırdı ve neyin bu kadar iyi sonuç verdiğini bulmak için bu ülkelerdeki uzmanlarla çalıştı. Örneğin, beşinci yaş günlerinden önce ölen çocukların sayısını azaltmada başarılı olan yedi ülke belirledi: Bangladeş, Kamboçya, Etiyopya, Nepal, Peru, Ruanda ve Senegal. Exemplars web sitesinde, her ülkenin bir profili vardır ve diğer ülkelerin öğrenebileceği çalışmalardan içgörüleri detaylandırır.

2000 ve 2015 yılları arasında çocuk ölüm oranı yüzde 56 düşen Bangladeş, verileri, araştırmaları ve testleri özellikle iyi kullandı ve kadınları çocuklarının sağlığı hakkında karar vermeleri için güçlendirdi. Bangladeş’le aşağı yukarı aynı düşüşü başaran Peru, belirli topluluklara uygun olabilecek müdahaleleri belirlemek için yerel araştırmalar yaptı. Yedi ülkenin tamamı güçlü toplum sağlığı sistemleri oluşturdu ve en yoksul insanlara ulaşarak eşitlik açığını kapatmak için özel çabalar gösterdi.

Elbette tüm dersler her yerde aynı şekilde uygulanamaz. Bir ülkede işe yarayan başka bir ülkede tam olarak aynı şekilde çalışmayabilir. Ulusal sağlık sistemlerinde çok karmaşık olan ve hükûmet, özel sektör ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar arasında çok fazla koordinasyon gerektiren büyük değişikliklerin nasıl uygulanacağı her zaman açık değildir.

Bilgiyi yaymakla ilgilenmiyoruz – değişimi teşvik etmeye yardımcı olmak istiyoruz.

Bu zorlukların farkında olan Exemplars programı bir web sitesinden çok daha fazlasıdır. Ayrıca, ülkelere en etkili programlara yatırım yapma ve tecrübeleri kendi ihtiyaçlarına göre nasıl uyarlayacakları konusunda yardım etmeye hazır küresel ve ülke içi uzmanlardan oluşan bir topluluk da var.

Umudumuz, karar vericilerle bağlantı kurmaktır: düşük ve orta gelirli ülkelerin hükûmetlerinde, Amerika’nın USAID (United States Agency for International Development) ve Dünya Bankası gibi kalkınma ajanslarında ve sağlık programlarını uygulayan kuruluşlarda çalışan kişiler. Örnekler, neyin işe yaradığına dair kanıtlara dayanarak sağlık hizmetinin nasıl iyileştirileceğini bulmakla ilgilidir. Hükûmetlerin zamanı ve parayı daha verimli kullanmasına yardımcı olacak ve COVID-19 salgınıyla, harcanan her dolardan en fazla etkiyi elde etmek için hiç bu kadar büyük bir ihtiyaç olmamıştı.

Exemplars programını mümkün kılan hükûmetlerdeki, akademideki ve kâr amacı gütmeyen tüm insanlara minnettarım. Hepimiz tek bir hedefle yola çıktık: sağlığın iyileştirilmesindeki ilerlemeyi hızlandırmak, böylece en fakir ülkeler, en zengin ülkelerden 20 kat daha fazla çocukluk ölüm oranına sahip olmazlar. Bence Exemplars, başarı öykülerini yayacak ve çok az parası olan ülkelerin bile yararlanabileceği harika bir kaynak ve bu nihayetinde hayat kurtaracak.

Çeviri: Ahmet Turan İnce

Orijinal metin: We’re finally learning why countries excel at saving lives – www.gatesnotes.com/Health/Exemplars-in-Global-Health