Tükeniyoruz

Tüketim çılgınlığının ve har vurup harman savurmanın normalleştiği, lüks ile ihtiyacın arasındaki çizginin inceldiği şu modern (!) zamanda Homo sapiens (insan) bilimsel ismindeki mananın hakkını vermekte çoğu zaman zorluk yaşamaktadır. ‘Sapiens’ düşünen anlamına gelmektedir…

İnsanların bu tüketiminden öncelikle diğer canlılar, en son da insanın kendisi zarar görmektedir. Her bir türün ekosistem için önemli olduğunu unutmayıp göz önüne getirirsek bu ‘tükenme’ boyutundaki zarar daha iyi anlaşılacaktır. Canlıların nesillerinin tükenmesi doğal süreçte gerçekleşen bir durumdur. İnsanın parmağının girdiği ‘tükenme’lere ilk bakışta yapay olduğu gözüyle bakılsa da, daha geniş bir bakış açısıyla bakıldığında, aslında doğal olduğu acı gerçeği ile yüzleşilecektir. Çünkü insan türü de her ne kadar (genel anlamda) doğadan kopmuş olsa da, diğer tüm canlı türleri gibi doğanın bir parçasıdır. 65 milyon yıl önce yine bize kısmen (davranışsal olarak) benzeyen bir tür olan dinozorlar da koca gövdeleri ile doğayı tahrip ettiler. Sonra (en iyi bilinen teoriye göre) dünyaya göktaşının çarpması sonucu yeryüzündeki canlılığın yarısı dinozorlarla birlikte yok oldu (tükendi). Bu, biyologların tabiri ile bir ‘kitlesel yok oluş’ idi. Yerküre, geçmiş tüm zamanlar içerisinde toplamda beş kitlesel yok oluş yaşamıştır. Bunlardan sonuncusu Kretase ile Tersiyer jeolojik zamanları arasında olan dinozorların ve diğer canlı türlerinin yarısının ‘tükenmesi’ ile gerçekleşmiştir. Biyologların ve diğer bilim insanlarının genel ve ortak görüşü ise; hali hazırda insan türü yüzünden altıncı kitlesel yok oluş içerisinde olduğumuzdur.

Son 550 milyon yıldır yaşanan beş yok oluş nöbetinin her birinden sonra yaşamın kendini toparlaması yaklaşık 10 milyon yıl sürmüştür. Şu anda insanlığın tek bir nesilde yapmakta olduğu, torunlarımızı uzun bir gelecekte yoksul bırakacağı bilimsel bir gerçektir. Tabii böyle devam eder isek. Çözüm basit; böyle devam etmememiz gerekmektedir. Alışkanlıklarımız, harcamalarımız ve tüketimimiz ekolojik, dönüştürülebilir, doğa dostu olduğu vakit, hemen bir nebze de olsa olumlu geri dönüşler alınmaya başlanacaktır.

Milyonlarca yıllık bir canlılık bir süreci içinde yaşayan (gelmiş geçmiş) canlıların % 99,5 kadarının soyu tükenmiştir. Kalan canlı türlerinin sayısı bugün milyonlarla ifade edilmektedir.

Bu yazı Muhyettin Şentürk’e aittir ve ilk olarak 21 Şubat 2018 tarihinde www.bilimoloji.com sitesinde yayımlanmıştır.

Kaynaklar:

Canan, S. 2015. Kimsenin Bilemeyeceği Şeyler. Nefes Yayıncılık-Tuti Kitap, 3. Baskı, İstanbul.

Lynas, M. 2009. 6 Derece (Six Degrees). Ntv Yayınları, 2. Baskı, Oxford.

Wilson, E. O. 2005. Doğanın Gizli Bahçesi (In Search of Nature). Tubitak Popüler Bilim Kitapları, 6. Baskı, İstanbul.