Beyza Zeynep KURT
Acil durumlarda ambulansın gelmesini beklemek yerine dronelar hayatınızı kurtarabilir.”
Türkiye’de hayatı tehdit eden acil durumlarda bir ambulansın olay yerine varma süresi yaklaşık on dakika. Hastanın anafilaktik şoka girmesi, kalbinin durması veya aşırı dozdan ölmesi gibi acil durumlarda zaman, kişinin yaşamasını veya ölmesini belirlemede en kritik faktördür.
Ocak ayının başlarında Suny Downstate Üniversite Hastanesi’nde pediatri doktoru Hanna Mark ve meslektaşları, New Orleans’ta ki Amerikan Pediatri Akademisi Konferansı’nda droneların kullanılarak acil durum müdahalelerinin zamanında ulaşmasının nasıl iyileştirilebileceğini incelemek için araştırma yaptıklarını bildirdi.
Araştırmalar, droneların ambulanslara kıyasla olay yerine %38 daha hızlı varmasıyla sonuçlanıyor. Bu rakam, acil durumlara müdahale etmede insansız hava araçların daha avantajlı olduğunu gösteriyor. Hatta Hanna’nın projesi, sağlık ekiplerinin olay yerine acil ilaç tedariki gereksiniminde yine droneların kullanılabileceğini destekliyor.
Zamana Karşı Yarış
Acil durumlarda bir droneun hastaya ilaç tedavisini sağlamak ve ilk müdahale ekiplerinin işini kolaylaştırmak için ambulanstan çok daha hızlı bir şekilde ulaşabileceği elbette ki aşikar. Ancak bir robot nasıl müdahale edebilir ki?
Hanna, “Bu, acil sağlık ekiplerinin veya ambulansların yerini almak değil.” diyor. Kamera donanımlı droneların birden fazla şekilde yardımcı olabileceğini, ilaçların yanı sıra, olay yerinde ki ilk müdahalede bulunan insanlara bilgi vermesi açısından da yararlanılabileceğini söylüyor.
Bir sonraki adımı, bir droneun acil bir durumda getirdiği medikal malzemeyi ilk müdahaleyi yapacak insana ne kadar iyi uygulatabileceğini test etmek. Hanna, ilacı drone yoluyla nasıl kolay ve kullanılabilir hale getirmeyi test etmek için tıp eğitimi olmayan kişileri işe almayı planlıyor.
Hanna henüz gelişmemiş rüyasının inşasına yardımcı olması için ortaklar ve fon aramakta haklı. Medikal insansız hava araçlarının imkanı ve kullanımı tıbbi piyasayı henüz etkilemedi. Ama tabi ki bu düşünce bir ilk değil.
Hollanda’daki Delft Teknoloji Üniversitesi’ndeki mühendisler tarafından tamamlanan benzer bir proje, 2014 yılında kalp krizi geçiren bir hastanın defibrilatörünü getirmesi için bir ambulans uçağı yaptı. Batı Afrika’da ise Rwanda şehrinin semalarında ilaç taşıyan Zipline adlı insansız hava uçağı dolaşıyor.
Ancak bu tür insansız hava araçlarının kullanımı teknoloji bakımından yeterli donanıma sahip olmayı ve havacılık idaresinin kurallarını ihlal etmemeyi de gerektiriyor. Amazon ve UPS gibi şirketlerin teslimat uçaklarında ki izin taleplerinde Federal Havacılık İdaresi’nin (Federal Aviation Administration) düzenlemelerine takıldığı gibi. Türkiye’de ise insansız hava uçaklarının kullanımı Sivil Havacılık kanunlarınca kısıtlanmış durumda.
Bu projenin gerçek olmasının önünde ki engellerin sayısı oldukça fazla. Drone üretiminin üstlenilmesi, bu hizmetlerin nasıl faturalanacağı, hastanelerin pahalı uçakları satın alıp almayacakları, uçakların taşıyabileceği fiziksel ağırlığın limitinin ne olacağı, uçakları yönlendirmek için internet ağının kurulumu gibi daha birçok araştırılması gereken unsur sayılabilir. Her şeye rağmen Hanna iyimser olmaya devam ediyor ve yirmi yıl içinde hava manzaramıza droneların dahil olacağını söylüyor. Geleceğin ne göstereceği belli olmamakla birlikte her teknolojik alette olduğu gibi droneların da getirilerinin yanında götürülerinin olacağını düşünüyoruz.
Kaynaklar:
https://www.discovermagazine.com/technology/drones-could-let-first-responders-give-help-faste
https://www.eurekalert.org/pub_releases/2019-10/aaop-rts101819.php
Çeviren: Beyza Zeynep Kurt
Muhyettin Şentürk
Nurseli Yıldız
Sedef ACIR