Kalça Palmiyesi

Bitkiler alemi ilginç fiziksel özellikleri ile dikkat çeken canlı gruplarından biridir. Bitkiler evrimsel süreçte bu özellikleri kazanmışlardır. Kazandıkları bu özellikler yaşamlarında veya üremelerinde avantaj sağlayan özelliklerdir.

Bitkilerin çeşitliliği kazandıkları özelliklerin farklılıkları ile neredeyse doğru orantılıdır. Milimetre boyutunda da metrelerce boyda da ve aynı zamanda birkaç gram ağırlığında veya onlarca kilogram ağırlığında da görebildiğimiz farklı bitki türleri, milyonlarca yıldır doğal şartlara uyum sağlayarak kendilerine en avantajlı yolu benimsemiş ve bu şekilde vücut bulmuşlardır.

Vücut bulan bu bitkiler içerisinde; bitkiler aleminin en büyük meyvesi, en ağır tohumu, en uzun çeneği ve en büyük dişil çiçeği gibi rekorlara sahip ‘Kalça Palmiyesi’ saydığımız bu özelliklerinin yanında tohumlarının kadın kalçasına benzemesi ile en tuhaf bitkiler arasında sayılabilir (Şekil 1).

Şekil 1. Cenevre Herbaryumu’nda (İsviçre) sergilenen bir kalça palmiyesi tohumu (Fotoğraf: Muhyettin ŞENTÜRK)

Dünyanın en büyük meyvesi

Palmiyegillerden (Arecaceae) dev bir bitki olan kalça palmiyesinin bilimsel isimlendirmesi; Lodoicea maldivica’dır. Cins adındaki ‘Lodoicea’ Fransa Kralı XV. Louis isminin Latince karşılığıdır. Endemik bir tür olup tür adındaki ‘maldivica’nın Maldivler ile alakası yoktur. Kuvvetle muhtemel deniz suyu ile hareket eden ağır meyvelerin Maldivler’de görülüp keşfedilmesi ile bağıntılıdır. Seyşeller’e özgü (Seyşel Palmiyesi olarak da isimlendirilir) bu bitki, bitkiler aleminin (doğal bitkilerin) en ağır meyvelerine (42 kg) sahiptir. Kültür bitkilerinde daha ağır meyvelerin olduğunu bilmekteyiz (örneğin kültüre edilen kabaklar).

Dünyanın en ağır tohumu

Bu meyvelerin içinde doğal olarak ağır çekirdekler (tohumlar) bulunmaktadır. Beklendiği üzere bu tohumlar da dünyanın en ağır tohumlarıdırlar. Her bir tohumun 17 kg olabildiği bilinmektedir. Onlarca tohumu bir araya getirildiğinde ancak 1 gram gelebilen bitkilerin (örneğin kantaron ya da havuç tohumlarının en hafif tohumlara sahip bitkiler olduğu düşünülmektedir) olduğu bitkiler aleminde tek bir tohumu 17 kg gelen kalça palmiyesi adeta başka dünyanın bitkisi gibidir.

Dünyanın en uzun çeneği

Tek çenekliler (Monokotiledon) sınıfında yer alan kalça palmiyesinin (Lodoicea maldivica) çimlendikten sonra verdiği çenek, bitkiler alemindeki en uzun çenektir (4 metre). Bu yavru bitki büyüyüp geliştiğinde iri bir gövde, klasik palmiye yaprakları ve klasik olmayan çiçek, meyve ve tohumlar verecektir.

Dünyanın en büyük palmiye çiçeği

Palmiyegillerden olan kalça palmiyesinin akrabaları ile kıyaslandığında en büyük dişil çiçeklere sahip olduğu bulunmuştur. Bu büyük çiçekler iri meyve ve tohumlara dönüşecektir. Öyle ki bu tohumlar insanlara oldukça ilginç gelen fiziksel özelliklere sahip tohumlar olacaktır.

Dünyanın en çekici palmiyesi

Farklı canlı gruplarına ‘çekici’ gelen (tozlaştırma adaptasyonu) farklı bitkiler bulunurken kalça palmiyesi insanlara ‘ilgi çekici’ gelen sayılı bitkilerden biridir. Bu bitkinin tohumları kadınların pelvis bölgesine (kalçalarına) benzer. Öyle ki bu benzetimden dolayı eski dönemlerde uzun yıllar afrodizyak etkisinin olduğu sanılıp kullanılmıştır. O dönemde Avrupa’da yüksek ücretler karşılığında satıldığı da bilinmektedir.