Mualla Kavak
21. yüzyılın getirdikleriyle birlikte bağımlılık kavramı günümüzün ayrılmaz bir parçası haline geldi. Bağımlılık ile uğraşmıyorsanız, kendinizi şanslı hissedin çünkü bu kavram göründüğü kadar basit değil. İşte hem kendimizi korumak hem de etrafımızdaki bağımlılara yardım etmek için bilmemiz gerekenler…
1. Bağımlılık Madde Bağımlılığından Daha Fazlasıdır
Madde bağımlılığı alkol ve uyuşturucuyu içerir ancak bağımlılık sadece bunlar ile şekillenmez. Bağımlılık bir kişinin hayatını kötü yönde etkileyen düzenli davranışlar demek olduğundan başka şeylere de bağımlı olunabilir.
Bunlarla sınırlı olmasa da örnek vermek gerekirse:
❖İnternet
❖Oyun
❖Kumar
❖Cinsel ilişki
2. Bağımlılık İkiye Ayrılır
Fiziksel Bağımlılık: Vücudunuzun hücreleri bir madde veya ilaç olmadan çalışamadığında, fiziksel olarak bağımlı hale gelirsiniz. Vücut bu maddeden uzak kalmaya başladığında, ağrılı yoksunluk belirtileri ortaya çıkar. Ve acıyı hafifletmenin en hızlı yolu daha fazla ilaç almak olduğundan, çoğu kişi bağımlılığın daha da diplerine iner.
Fiziksel bağımlılığın neden olduğu bazı tipik yoksunluk belirtileri arasında titreme, mide bulantısı, ishal ve vücut ağrıları sayılabilir.
Psikolojik Bağımlılık: Psikolojik veya duygusal bağımlılık, zorlama veya algılanan kullanım ihtiyacı olarak tanımlanır. Örneğin, esrar bağımlısı biri, hızlı ve huzurlu bir şekilde uykuya dalmak için ilaca sahip olması gerektiğini düşünebilir. Bununla birlikte, sonunda ilaç olmadan uykuya dalarlar…ve maddeyi bırakmanın fiziksel etkilerini hiç yaşamadan bunu yaparlar (huzursuz bir geceden sonra muhtemelen huysuz olmanın yanı sıra).
Ciddi psikolojik bağımlılık vakalarında, bu düşünceler her şeyi tüketen hale gelir. Yardım olmadan, psikolojik bir bağımlılık, sadece tercih edilen bir ilacı, merkezi yaşam odağınıza dönüştürebilir.
3. Bağımlılık Ayrımcılık Yapmaz
Bağımlılık kim veya nasıl biri olduğunuza, sosyal statünüze, cinsiyetinize, gelirinize, eğitiminize, yaşınıza bakmaz. İpleri elinde tutmadığı sürece herkes bağımlı olabilir. Ben bağımlı olmam demeden önce tedbir almak önemlidir.
4. Bağımlılık Beyin Devrelerini Yeniden Bağlar
Madde bağımlılığı beyinde değişikliklere neden olur. Öforik (euphoric) bir deneyim olarak başlayan şey, sadece “normal ” hissetmek için 7/24 bir çaba haline gelir. Beyin o yüksek oma halini arar. Olumsuz sonuçlarla karşı karşıya kalsa bile, bağımlı beyin içgüdüsel olarak bu olayları reddeder; daha fazla ilaç almak amacıyla tüketilir. Kimyasal bağımlılıkla mücadele eden herkes için, odak noktası her ne pahasına olursa olsun yoksunluk hastalığından kaçınmaktır.
5. Bağımlılık Aile Sorunudur
Bir aile üyesi bağımlılıkla mücadele ettiğinde, tüm aileyi etkiler. Güven kırılır, incinir ve birikir, duyguların ve pişmanlıkların dolup taşmasıyla patlar. Kendinizi bağımlı kişiyi korurken veya kendi sağlıksız davranışlarınız için onu suçlarken bulabilirsiniz. Ebeveynler hayal kırıklıklarında birbirlerine karşı durabilirler. Aile, madde istismarcısının etrafındaki yumurta kabukları üzerinde yürür ve onları üzebileceklerinden korkar. Sağlıklı ailelerde herkes ihtiyaçlarını karşılayabilir. Bağımlı ailelerde ise, ihtiyaçlarını karşılayan tek kişi bağımlı olandır.
6. Doğru Adımları Attığınızda Yanınızdaki Bağımlı Size Karşı Öfke Dolu Olacaktır
Yapacağınız en zor şey hastalıklarının devam etmesine izin vermeden sevdiğiniz kişiyi sevebilmektir. Sınırlar sizi güvende tutar. Bağımlı kişilere izin vermediğinizde, onların bağımlılığını tehlikeye atarsınız. Bu yüzden size kızgın olabilirle ve yahut uzaklaşabilirler ancak siz yine de hayır demelisiniz. Sınırları belirlemeyi öğrenmek, sağlığınızı korumanın ve nihayetinde bağımlı sevdiklerinize yardım etmenin en iyi yoludur.
7. Bağımlılık İçinizde Yatıyor Olabilir
Bağımlı olmak kolaydır, çünkü kimse ne yaptığının farkında olmaz. Kendimize eğlendiğimizi, rahatlamamız gerektiğini söyleriz. Bağımlılığımızın ciddiyetini, kaybettiğimiz şeylere değil, hala sahip olduğumuz şeylere odaklanarak en aza indiririz. Kaçarız. Örneğin, başımın üstünde bir çatı var. Hala bir işim var. Alkolik sadece bira içtiğimi söylüyor. Kokain bağımlısı metamfetamin kullanmadığımı söylüyor. Metamfetamin bağımlısı sadece uyuşturucu içtiğimi, enjekte etmediğimi söylüyor. Hapçı en azından eroin kullanmadığımı söylüyor. Bağımlılık, herkesin en korkunç sesiyle kendini reddeder – kendi sesiyle.
8. Bağımlılık Bir Hastalıktır
Bağımlılık bir beyin hastalığıdır. Bağımlı olan kişiler genellikle iyileşmeyi zorlaştıran duygusal, ruhsal, fiziksel ve kimyasal değişiklikler yaşarlar. Bağımlılık bir zayıflık, ahlaki başarısızlık veya bir seçim değildir. Bu, insanların yaşam kararları hakkında güçsüz hissetmelerine neden olabilecek bir hastalıktır. Alkol ve uyuşturucu bağımlılığı olanlar, kalp hastalığı, diyabet, kanser ve daha fazlası olan insanlar kadar hastalık kurbanlarıdır.
9. Bağımlılıktan Kurtulabilirsiniz
Bazı insanlar kendi başlarına bırakabilirler, ancak bağımlılığın fiziksel, duygusal ve sosyal yönlerini ele alan tedavi programları uzun vadede daha başarılı olabilir. Bağımlılığınızı, başa çıkma becerilerinizi ve isteklerinizi yönetmek için diğer stratejileri öğrenmeniz gerekecektir. Ancak özveri, sabır ve destekle, bağımlılığınızdan kurtulabilir veya en azından hayatınız üzerindeki etkisini azaltabilirsiniz.
10. Tedavi Olmak İçin En Dibe Ulaşmak Beklenmemelidir
Değişim bir süreç olduğu için bağımlının dip noktasına ulaşıp hayatının mahvolduğunu görmesini beklemek yerine, hemen yardım etmek çok önemlidir. Ayrıca bağımlılar halen okul, iş veya sosyal aktivitelerle ile ilgili iken yardım etmek daha kolaydır.
11. Tedavi
Her bir bağımlı için en uygun olanı bulmak çok önemlidir. Basit bir “anahtarı çevirme” yöntemi yoktur. Uzun zaman alır. Diğer hastalıklar gibi ilacı alıp tedavi olmak değil tedavinin zorluklarına karşı dik durmaktır. Doktor ve danışman seçilirken hastayla en uyumu olanı seçilmelidir. Madde bağımlısı olan kişilerin sorunlarıyla başa çıkmalarına yardımcı olmada başarılı olan bazı tedavi seçenekleri şunlardır:
❖Bireysel danışmanlık
❖Grup terapisi
❖İlaç Desteği
❖Aile bilgilendirmeleri
❖Psikiyatrik destek
❖Yoga ve diğer egzersizler
❖Uygun tedavi sonrası bakım
Bununla birlikte, depresyon veya anksiyete gibi akıl sağlığı hastalıkları olan kişilerin %20’sinde de madde bağımlılığı sorunu vardır. Çoğu durumda, bu iki sorunun aynı anda ele alınması gerekir, bu da birinin “durdurulmasının” diğerinin kaybolmasını sağlamadığı anlamına gelir.
Bağımlılığın iyileştirilmesi mümkündür. Eğer bağımlıysanız veya etrafınızda bir bağımloı varsa iyileşme süreci için çaba gösterin. Çünkü yalnız değilsiniz. Bu hastalıktan kurtulan ve kurtulmak için uğraşan binlerce insan var. Sadece farkında olun ve çaba gösterin.
Yazan: Mualla Kavak
Kaynaklar:
https://www.tullyhill.com/10-things-people-dont-understand-about-addiction/
Muhyettin Şentürk
Nurseli Yıldız
Sedef ACIR