Bir Ağaç En Fazla Kaç Canlıya Yaşam Alanı Olur?

Yeryüzü dörtte üçü su ile kaplı olmasından ötürü ‘mavi gezegen’ olarak tabir edilse de bildiği kadarıyla en fazla canlıya ev sahipliği yapmasıyla aynı zamanda ‘canlı gezegen’ tabirini de hak ettiğini söylemek mümkündür. Bu canlı gezegeninde onlarca canlı milyarlarca yıldır yaşam sürmektedir.

Canlılar dünyasının biyokütle bakımından en baskın grubu olan bitkiler, diğer canlıların en bağıntılı olduğu canlı grubudur. Ekosistem zincirinde birçok canlı birbiri ile bağıntılıdır fakat bu bağıntılarda da bitkilerin çoğunlukta olması şaşırtıcı olmayacaktır.

Bilimsel çalışmalar birçok bitki grubunun diğer birçok canlı ve özellikle hayvanlarla birlikte evrildiğini (aynı zamanlarda evrim geçirdiğini) göstermektedir. Bu durum da yukarıda bahsedilen bağıntıları açıklayan bilimsel bir gerçektir. Bu bağıntılar bitki-diğer canlılar şeklinde olabildiği gibi bitki-bitki şeklinde de olabilir.

Bitki-bitki bağıntıları için botanikte ‘epifit’ terimi kullanılır. ‘Epi’; üstünde, üzerinde ve ‘fit’; bitki anlamlarına gelmekte olup bir bitkinin başka bir bitki üzerinde (üstünde) yaşamasına verilen isimdir. Çiçekli bitkilerde epifit bitki sayısı az olmasına karşın, çiçeksiz (tohumsuz) bitkiler grubunda epifit bitkilerin daha fazla olduğu bilinmektedir. Özellikle birçok karayosunu ve liken türü tohumlu (çiçekli) bitkiler üzerinde yaşam bulur.

Papua Yeni Gine’de yapılan bir çalışmaya göre tek bir ağaçta 173 ayrı liken türünün yaşadığı tespit edilmiştir. Bununla beraber bu çalışma yalnız likenleri ele alan bir çalışma olduğundan burada sadece liken sayısını görmek mümkündür.

Bitki-diğer canlılar bağıntılarının yer aldığı ilişkilerde yalnız bir bitkiden (ağaçtan) beslenen ve o bitkiyi yaşam alanı olarak kullanan durumlarda çok daha büyük rakamlarla karşılaşılmaktadır. Bilindiği kadarıyla en yüksek rakam bilimsel cins adı Ficus olan, birçok din ve kültürde kutsal sayılan velhasıl insan için de büyük önem arz eden bitkiye aittir: İncir bitkisi.

İncir cinsi (Ficus) dünyada bine yakın tür ile temsil edilmektedir. Dünyada insanoğlunun ‘henüz’ tahrip etmediği ormanlardaki hayvanların da yüzde yetmişinin yaşamları yalnızca incir bitkisine bağlıdır. Nicel olarak bakıldığında yapılan çalışmalar da bunu desteklemektedir. Birleşik Krallık, Çin ve Malezya’dan bir araya gelen bir grup bilim insanının yapmış oldukları çalışmaya göre; incir bitkisinden 1274 ayrı kuş ve memeli türünün beslendiği ve bu ağacı yaşam alanı olarak kullandığı bulunmuştur. Yapılan diğer çalışmalardan bu rakamlara incirden beslenen sürüngenler ve balıklar da dahil edildiğinde 1280 kadar canlıdan söz edilebilir. Tüm bunlardan böceklerin ve özellikle mikroorganizmaların hariç tutulduğu dikkat çekmektedir. Dolayısıyla bu gruplar da dahil edildiğinde incir bitkisinde 1280’in de üzerinde canlı ile karşılaşmak mümkündür.

Görüldüğü üzere yalnız bir bitkiye bağımlı onca canlı bulunmaktadır. Bu canlılar söz konusu bitkiye tozlaştırma, tohum dağıtımı gibi faydalar da sağlayarak, karşılığını meyvesinden beslenerek almaktadırlar. Bu bitkilerden biri en bilinen bitkilerden (incir) olup, bilimsel anlamda böylesi canlı ilişkileri bilinmeyen onlarca bitkinin de var olduğu düşünüldüğünde ekosistem zincirinde bütün canlı halkalarının korunmaya değer oldukları anlaşılmaktadır.