Alev Günal
Sandığımızdan %9 daha hızlı genişleyen Evren’i anlayabilmek için Fizikçilerin yeni araştırmalar yapmaları gerekiyor. Tahminlerden daha hızlı genişlediğini onaylayan Nasa’ya ait Hubble Uzay Teleskobu, bunu kanıtlayabilmek için, komşu galaksilerden 70 adet yıldızın ışığını ölçümledi.
Hubble Uzay teleskobunun bugüne kadar gözlemlediği en uzak mesafe, yaklaşık 10-15 milyar ışık yılı uzaklıktadır. Dünya’nın ve atmosferinin üzerinde uçan ve dijital kamera kullanan Hubble, Dünya üzerinde bulunan teleskoplardan çok daha iyi görebiliyor. Dünya’dan baktığımızda en iyi Avusturalya’dan görülebilen Hubble, saniyede yaklaşık 8 km hızla hareket ediyor.
13,8 milyar yaşındaki evrenimizde, bir milyondan fazla araştırma yapan Hubble; ilk olarak 1990’da fırlatıldı. Bilim adamları, Hubble’ı güneş sistemimizdeki en uzak yıldızları, galaksileri ve gezegenleri gözlemlemek için kullandılar.
Hubble’ın Nisan 1990’daki fırlatılışı ve konuşlandırılması, Galileo’nun teleskobundan bu yana, astronomi alanındaki en önemli ilerlemedir. 25 yıldan fazla süredir süren araştırmaları sayesinde evrene ve evrenin içindeki yerimize bakışımız hiç aynı olmamıştı. Gökbilimciler erken evreni anlayabilmek, gezegenlerin nasıl oluştuğunu keşfedebilmek için Hubble’ı kullandılar.
Hubble’a Yardımcı Teleskoplar Geliyor!
Önümüzdeki yıllarda yeni teleskoplar fırlatılmayı bekliyorlar. Bu yeni teleskoplar Hubble’ın yerini almayacaklar ancak Hubble ile birlikte gözlemler yapacaklar. Mart 2021’de piyasaya sürülmesi planlanan ‘James Webb Uzay Teleskobu’ (JWST) ile birlikte 2025 civarında piyasaya sürülmesi beklenen Geniş Alan Kızılötesi Araştırma Teleskobu (WFIRST), orijinal adıyla, Wide Field Infrared Survey Telescope, Hubble ile birlikte evreni araştırmaya devam edecekler.
Galaksiler kar taneleri gibidir. Evren, zaman ve mekân boyunca savrulmuş sayısız galaksi içeriyor olsa da, hiçbiri birbirine benzemez. En net gözlemlenenlerden biri, kuzey takımyıldızı Perseus’ta 232 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan büyük sarmal gökada UGC 2885’tir. Galaksi, Samanyolu’ndan 2,5 kat daha geniştir ve 10 kat daha fazla yıldız içerir yani yaklaşık 1 trilyon kadar! Bu galaksi, diğer büyük galaksilerle çarpışarak sakin bir yaşam sürdü. Milyarlarca yıl boyunca yavaş ve istikrarlı bir hızda yeni yıldızlar yapmak üzere galaksiler arası hidrojene yavaş yavaş yükseldi. Galaksi, gök bilimci Vera Rubin’den (1928-2016) sonra “Rubin’in galaksisi” olarak adlandırıldı. Rubin galaksiyi görünmez karanlık madde aramak için kullandı. Galaksi, büyük bir karanlık maddenin halesi içine gömülüdür. Karanlık madde miktarı, galaksinin dönme hızı üzerindeki yer çekimi etkisi ölçülerek tahmin edilebilir.
Hubble Uzay Teleskobu milyarlarca ışık yılı mesafesini görebilir. Işık yılı, ışığın 1 yıl içinde kat ettiği mesafedir. Işığın saniyede 299.337,984 kilometre hızı olduğu için (ışık 1 saniye içinde tüm dünyada yaklaşık 7 kez seyahat edebilir!), Işık sadece bir yılda 9.439.922.663.424 km yol kat eder. 1 milyar ışık yılının mesafesini hesaplayabilmek için bu rakamın sonuna 9 adet daha sıfır eklemek gerekir! Hubble’ın bugüne kadar gördüğü en uzak mesafe yaklaşık 10-15 milyar ışık yılı uzaklıktadır. Gözlemlediği en uzak alana ise ‘Hubble Derin Alanı’ denir.
Evren ile ilgili daha detaylı bilgiler edinebilmek, yeni yaşam alanlarının atmosferlerinin ve koşullarının uygunluk durumlarını tespit edebilmek için, Hubble ile diğer teleskopların keşifleri izlemeye değer.
Kaynaklar:
http://coolcosmos.ipac.caltech.edu/
Muhyettin Şentürk
Nurseli Yıldız
Sedef ACIR