Maymun Çiçeği Nedir, Nasıl Yayılır? Eşcinsellerin Yayılıma Etkisi Var Mı? | Bilimya

Maymun Çiçeği Virüsü

Poxviridae adlı virüs ailesine ve Orthopoxvirus cinsine aittir. Poxviridae ailesinde yer alan diğer virüsler olan Variola virüsü çiçek hastalığına, Cowpox virüsü sığır çiçeğine yol açarken Vaccinia virüsü ise çiçek aşısı üretiminde kullanılır. Hastalığın adı her ne kadar maymun çiçeği olsa da virüs, aslında kemirgenlerden köken alır.

Maymun Çiçeği Hastalığı

Yabancı literatürde “monkeypox” olarak geçen maymun çiçeği hastalığı aynı isimli virüs tarafından hastalık yapmaktadır. Çiçek hastalığı ile ciddi şekilde ilişkilidir ancak önemli farkları olduğunu söylemeliyiz.

İlk olarak 1958 yılında Afrika’da tespit edilmiştir. Gelişmiş ülkelerde yayılım göstermesiyle dikkat çekmiştir. Şu anda neredeyse bütün gelişmiş ülkelerde bildirilmesi zorunlu hastalık kategorisinde değerlendirilmektedir.

Solunum ile taneciklerde taşınarak kolay bir şekilde yayılım göstermediğinden pandemiye sebebiyet vermesi beklenmemektedir. Bundan dolayı koronavirüs salgını gibi panik yapılmasına gerek yoktur. Enfekte bir insan veya hayvan ile temas sonrasında yayılımı meydana gelmektedir. Doğruca enfekte insanla temaslı olmadan onun kontamine ettiği bir eşya sebebiyle de bulaş meydana gelebilir. Ortak kullanılan eşyalar aklımıza gelebilir.

Hastalığın Seyri

Çoğu kişi maymun çiçeği hastalığına yakalandığında hafif şekilde atlatmaktadır. Tam iyileşme yaklaşık 3 hafta sürmektedir. Bu süreçte hastanın kendiliğinden iyileşmesi muhtemeldir. Nadiren de olsa hastalık şiddetli seyir gösterdiğinde ölüme sebebiyet verebilir. Çocuklar, hamileler ve bağışıklığı zayıf bireyler hastalığı daha ağır geçirmektedir.

Örnek Vakalar

Vaka 1) Nijerya’dan İngiltere’ye seyahat eden bir kişinin İngiltere’de bir kişiye hastalığı bulaştırdığı tespit edilmiştir.

Vaka 2) Hastanın aynı evi paylaştığı kişiden hastalığa maruz kaldığı tahmin ediliyor.

Vaka 3) Bu vaka araştırılıyor olsa da gey, biseksüel bireylerle cinsel ilişkiye girme sebebiyle virüsün bulaştığı tahmin ediliyor.

Eşcinsellerin Maymun Çiçeği Hastalığı Yayılımına Etkileri

İlk epidemiyolojik araştırmalar, erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkekler (MSM) arasında bir bağlantı olduğunu düşündürmektedir. Virüsün ne kadar bulaşıcı olduğu henüz belli olmadığı için araştırmacılar farklı risk seviyelerine dayalı senaryolar modellediler. Etkili müdahale önlemleri olmazsa küresel olarak MSM arasında 10.000’den fazla vakayla büyük ve sürekli bir salgın “büyük olasılıkla” yaklaşmaktadır. Buna karşılık, heteroseksüel popülasyonda salgın derecesinde bulaş dikkate alınan tüm senaryolarda olası görülmemektedir.

6 Mayıs 2022’den itibaren İngiltere’de maymun çiçeği enfeksiyonu vakaları artışa geçti ve 20 Haziran 2022 itibariyle 793 vaka tespit edilmiştir. Salgın esas olarak gey, biseksüel ve endemik ülkelere seyahat geçmişi olmayan erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkeklerde (MSM) görülmüştür.

Virüs cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olarak tanımlanmasa da, cinsel ilişki sırasında oluşan yakın ve yakın temas yoluyla kolaylıkla bulaşabilir.

Toronto Üniversitesi’nde Epidemiyolog olan Ashleigh Tuite, ayrımcılığı kötüleştirebilecek ve etkilenenlerin uzaklaşmasına neden olabilecek damgalanma riski göz önüne aldığında MSM’ye odaklanmak için yaşanan “tereddüdü anladığını” söylemiş. Epidemiyolog Tuite, konuşmasını “Ancak elimizdeki verilere ve yapılan temas takibine dayanarak, bunun şu anda MSM odaklı bir salgın olduğu çok açık” şeklinde devam ettirmiş.

Kanarya Adaları’nda düzenlenen Büyük Kanarya Onur Festivali’ne 80.000 kişinin katıldığı belirtiliyor. Bu etkinlik İspanya’daki salgının ana etkenlerinden olarak belirtilmiştir. İngiltere, İtalya ve Avrupa’nın pek çok kentinden katılım sağlanan festivalden sonra özellikle İspanya’da ve Kanarya Adaları’nda vaka sayısında hızlı bir artış söz konuşu olmuştur.

İspanya salgının başlarında Avrupa’da en hızlı yayılım görülen ülkedir. Bunun tek sebebi yukarıda bahsedilen festival değildir. Hatta başlangıç sebebi olarak sauna bağlantılı bir durum söz konusu. Bölgesel Sağlık Şefi Enrique Ruiz Escudero’nun ifadelerine göre sauna kelimesi İspanya’da sadece bir hamamdan ziyade eşcinsel erkekler arasında popüler olan mekanları tanımlamak için kullanılır.

Maymun Çiçeği Aşısı

Henüz maymun çiçeği hastalığına karşı koruyuculuk sağlaması adına lisanslı bir aşı üretilmemiştir. Çiçek hastalığı için üretilen aşının çapraz koruma sağlayarak insanları koruması adına tahminler ve çalışmalar mevcuttur.

Maymun Çiçeği Tanısı Nasıl Konuyor?

Tanı koymak için 3 ayrı örnek alınmaktadır. Bunlar PCR, idrar analizi ve kan tetkikleri ile incelenir. Tanı ve klinik durumun seyrini takip için şunlar alınır:

• Yara oluşan yerden ve boğazdan alınan sürüntü,
• EDTA tüpüne alınan kan örneği,
• Steril kaba alınan idrar örneği.

Taburculuk için de son 48 saatte hiç yara gözlenmemiş olması, muköz membran hasarının kalmamış olması, tüm lezyonların kabuk bağlayıp dökülmüş olması ve sağlam derinin görünmesiyle birlikte yukarıda bahsettiğimiz örneklerde yapılan tetkiklerin negatif sonuç vermesi gerekmektedir.

Kaynaklar

1. https://www.gov.uk/guidance/monkeypox-outbreak-vaccination-strategy
2. https://www.dailymail.co.uk/news/article-10839877/Monkeypox-outbreak-Europes-biggest-100-cases-reported.html
3. https://thecanarynews.com/2022/05/pride-organisers-silent-as-ministry-of-health-investigates-probable-link-to-monkeypox-in-maspalomas/
4. https://www.bmj.com/content/377/bmj.o1542
5. https://www.gov.uk/guidance/monkeypox-diagnostic-testing
6. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2022.06.13.22276353v1.full-text
7. https://www.gov.uk/guidance/de-isolation-and-discharge-of-monkeypox-infected-patients-interim-guidance
8. https://www.science.org/content/article/why-the-monkeypox-outbreak-is-mostly-affecting-men-who-have-sex-with-men
9. https://www.gov.uk/government/publications/monkeypox-outbreak-epidemiological-overview/monkeypox-outbreak-epidemiological-overview-21-june-2022
10. https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/spain-reports-14-new-confirmed-monkeypox-cases-total-21-2022-05-20/
11. https://www.medicalpark.com.tr/maymun-cicegi-nedir/hg-2681