Mersin Ya Da Mersin

Yeryüzü üzerindeki tüm canlılar birbirleri ile en az bir bağ içerisindedir. Bu bağlar tür düzeyinde olabildiği gibi canlı grubu düzeyinde de olabilmektedir. Bu bağlar içerisinde en geniş ağa sahip canlı türü kuşkusuz Homo sapiens’tir (insan).

İnsan türü tüm canlılar ile öyle ya da böyle bağlar kurup bu bağlara kendi ‘istek’lerine göre yön vermeyi başarabilmiştir. Belki de yeryüzünde bunu en iyi başarabilen canlı türü de yine insandır. Örneğin; insanlar bitkilerle bağıntılı bir yaşamı binlerce yıldır benimsemişlerdir. Öyle ki bitkilere sadece yiyecek ve içecek olarak bakmayıp, manevi anlamlar da yüklemiş ve bitkileri yaşamlarının merkezine, yaşam alanlarının da içine almışlardır. İnsanlar plantasyonlar (dikimler) ile peyzaj düzenlemeleri yapıp şehrin grisini yeşile döndürmeyi hep arzulamaktadır. Biz insanların bitkilere verdiği önem daha da öteye taşınmış olup içinde yaşadığımız şehirlerin ismini dahi bitkilerden esinlenmişizdir.

Balıkesir’in Ayvalık ilçesinin ayva bitkisi ile, Bitlis’in Adilcevaz ilçesinin ceviz ağacı ile ve Giresun’un eski yerleşim adı olan ‘Cerasus’un kiraz bitkisi (Latince adı Cerasus) ile bağlantıları olduğu gibi Mersin ilinin mersin ağacı ile bir bağı olduğu düşünülmektedir.

Mersin ağacı (Myrtus communis) mersingillerden (Myrtaceae) bir maki karakteristiği (yani maki bitki örtüsünün -tabiri caizse- müdavimi) bir bitki olup çalı formundadır. Mersin, 1 ile 5 metre arasında boylanmaktadır ve diğer çoğu Akdeniz ‘müdavim’leri gibi her dem yeşil yapraklara sahiptir. Beyaz çiçeklere sahip mersin bitkisi ülkemizin yalnız Akdeniz bölgesinde değil tüm kıyılarımızda doğal yayılış göstermektedir. Çiçeklenme ve meyvelenme periyodu Haziran ile Eylül ayları arasındadır. Mersingillerden tanıdık başka bir bitki daha vardır; okaliptus ağacı. Okaliptus ya da diğer adı ile sıtma ağacı ülkemizin doğal bitkisi olmasa da artık günümüzde doğallaşmıştır. Öte yandan mersin bitkisi doğal bitkimizdir ve kültürü (yetiştiriciliği) de yapılmaktadır.

Mersin (diğer adı ile murt) ağacının çiçekleri, meyveleri, dalları ve yaprakları yüzyıllardır halk tıbbında kullanılmakta ve yiyecek olarak tüketilmektedir. Çiçekleri salatalarda, meyveleri olgunlaştığında yiyecek olarak tüketilmektedir. Dalları çiçekçilikte kullanılmaktadır (bu durum tarafımızdan çiçek satıcılarının sattıkları bitkiler gözlemlerinde not edilmiştir). Yapraklarının cilt problemlerinde kullanıldığı bilinmektedir. Günümüzde ise mersin bitkisinden elde edilen yağ parfüm, sabun ve cilt bakım ürünleri yapımında kullanılır.

Mersin kenti kurulurken isminin kente hâkim bitki olan mersin bitkisinden aldığı bilinmektedir. Kenti kuran topluluğun Mersin’in sahibi olarak mersin bitkisini görüp bitkinin adını kentin ismine vermeleri ayrıca anlamlı görülmektedir. Günümüzde de insan yapılaşmaları ile dolmasına ve doğal mersinlikler tahrip edilmesine rağmen hâlâ kent içinde mersin bitkilerine rastlamak mümkündür (bu husus tarafımızdan gözlemlenmiş ve fotoğraflanmıştır -görselde yer alan fotoğraf-).

Şehirleşmenin olumsuz etkileri nadir bitkiler üzerinde olduğu gibi yaygın bitkiler üzerinde de büyük ölçüde görülmektedir. Bu sebeple insanlar tarafından şehirlerin isim kökenlerinde yer alan bitkilere ayrıca önem verilmesi gerektiğini düşünmekteyiz.

Kaynaklar:

Davis, P.H. 1972. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 4, Edinburgh.

Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç, M. T. (Editörler) 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul.

Kayadelen, M. 2019. Mersin’in Kuruluş Dönemine İlişkin Mevcut Tezlerin İrdelenmesi. Kebikeç, 47, pp. 383-416.

Kocaeli Bitkileri, 2022. Erişim: https://kocaelibitkileri.com, Erişim Tarihi: 01.07.2022.

Seçmen, Ö., Gemici, Y., Görk, G., Bekât, L., Leblebici, E. 2008. Tohumlu Bitkiler Sistematiği. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi No; 116, Değiştirilmiş 8. Baskı, İzmir.

Şentürk, M. 2017. Ayva Ya Da Balıkesir. Bilimya; Erişim: https://www.bilimya.com/ayva-ya-da-balikesir.html, Erişim Tarihi: 01.07.2022.

Şentürk, M. 2019. Ceviz Ya Da Bitlis. Labmedya, Sayı: 53, pp. 10. (Bilimya; Erişim: https://www.bilimya.com/ceviz-ya-da-bitlis.html).

Şentürk, M. 2020. Kiraz Ya Da Giresun. Labmedya, Sayı: 59, pp. 20. (Bilimya; Erişim: https://www.bilimya.com/kiraz-ya-da-giresun.html).