Pandemik Hastalıklarla Mücadele

red-haired-girl-with-medical-mask-red-woman-doctor-european-medical-mask-hand-girl-white-turtleneck_148665-82

Dünyanın her yerinde kış aylarında aylarının gelmesi ve mevsim değişimleriyle birlikte grip insanlar arasında yayılmaya başlar. Genel semptomlar öksürme, halsizlik, yorgunluktur. Ancak semptomlara mide bulantısı, kusma, aşırı solunum güçlüğü, kandaki oksijen değerinin düşmesi gibi belirtiler eklendiyse tehlike çanları çalmaya başlar: Pandemik bir hastalıkla karşı karşıya olabiliriz.

Bilinen ilk pandemik salgın M.Ö 430’lu yıllarda başlayan Atina Vebası. O zamandan günümüze kadar pandemik salgınları önleme ve bundan korunmayla ilgili çok yol katetmiş olsak da pandemik hastalıklarla günümüzde dahi karşılaşabiliyoruz. Konunun en yakın örneği şu an Çin’in Wuhan kentinde yaşanan salgın.

Peki pandemik hastalıkların normal hastalıklardan farkı nedir?

Genellikle virüslerle yayılan bu hastalıklar insanlara hayvanlar aracılığıyla geçer ve kısa sürede büyük alanlara hatta farklı kıtalara yayılabilir. Toplumun tamamı risk altında olsa dahi çocuklar, bağışıklığı düşük kimseler, kronik hastalıkları olanlar daha fazla risk altında.

Yarasa, fare, domuz, tavuk gibi hayvanlar pandemik hastalıklara sebep olacak virüsleri insanlara bulaştırabilir.

Normal şartlarda hayvanlardaki hastalık virüslerinin insanlara geçmesi çok da kolay değildir. Ancak bu virüsler doğal yollarla ya insan müdahaleleriyle geçirdikleri mutasyonlarla insanlara bulaşabilir hale gelirler. Buna yakın zamanda 284.000 kişinin ölümüne sebep olmuş olan Domuz Gribi’ni yani bilimsel adıyla H1N1’i örnek verebiliriz.

Bahsi geçen virüsler mutasyon geçirerek bize bulaşmış olduğu için bu virüslerle ilk kez karşılaşmış oluyoruz, bu da virüse karşı dayanıklılığımızı azaltıyor ve henüz aşısı bulunmamış olduğu için korunmamız kat be kat zorlaşıyor. Aşı bulunur bulunmaz aşı olsak dahi söz konusu virüsler hızla mutasyon geçirdiği için virüsün yeni haline karşı bağışıklığımız kalmamış oluyor. Hastalıklar bazı durumlarda solunum yoluyla yayıldığı için yayılması daha da kolaylaşıyor ve bu hastalıklarla savaşmak daha da zorlaşıyor.

Şu an için pandemik hastalıklarla mücadele şekli hastalıklar ortaya çıktıktan sonra onlarla savaşmak üzerine kurulu. Bunun ana sebebi virüsün ne zaman ya da ne şekilde ortaya çıkacağının bilinmemesi. Aynı zamanda AIDS hastalığı yani HIV virüsü gibi durumlarda bu hastalıklar için efektif aşıların üretilmesi her zaman mümkün olmuyor.

Hastalık yayılmaya başladıktan sonra aşılar, maskeler hatta bazı durumlarda karantinalarla yayılımı önlemeye çalışıyoruz.

Dünyanın bazı yerlerinde tüm pandemik hastalıklara karşı korunmayı sağlayan aşılar üretilmeye çalışılsa da bu pahalı bir prosedür ve ayaklarının ne kadar yere bastığı hala tartışma konusu. Bununla beraber ülkemizde ve dünyada hala aşı karşıtı kimselerin kendilerini ve çocuklarına aşı yaptırmayı reddetmesi, aşıları bulunduktan sonra dahi hastalığın yayılmasına sebep olmakta.