Şöyle Biraz Uyusak Mı? | Bilimya

Neden uyuduğumuz hala tam olarak bilinmese de uykunun bilişsel ve bedensel faaliyetlerin düzenlenmesi için kritik önem taşıdığı biliniyor. İyi bir uyku, zihinsel sağlık, kalp sağlığı ve çeşitli hastalıkların daha az görülmesine katkıda bulunur. Özellikle erken yaşlardaki kaliteli ve düzenli uyku alımının geç yaşlarda daha iyi bir hafızaya sahip olmayı sağlayacağı belirtiliyor.

Her ne kadar uykunun her zaman gece uyunması gerektiğiyle ilgili bir algı varsa da araştırmalar gündüz yapılan şekerlemelerin de uyku kalitesini artırarak çeşitli yararlar sağlayabileceğini gösteriyor.

Uykusuzluğun metabolizmaya etkisi

Uykusuzluğun bedenimize vereceği bazı olumsuz etkilere daha önce değinmiştik. Uykusuzluk, bilişsel performansı önemli ölçüde azaltır, kan basıncını artırır ve bağışıklık sistemine zarar verir.

Deneklerin yalnızca 2 saat uyutulduğu bir çalışma, bir gecelik uykusuzluğun erkek deneklerde vücudun strese tepki olarak salgıladığı “savaş ya da kaç” hormonu olan nörepinefrin seviyesinde 2.5 kat artışa sebep olduğunu gösterdi. Nörepinefrin, nabzı kan basıncını ve kan şekerini artırır.

Ancak yarım saatlik kısa bir gündüz uykusu bu seviyenin normal kalmasını sağlıyor. Gün içinde şekerleme yapan deneklerde nörepinefrin seviyesinde değişim gözlenmemiş.

Uykusuzluk ayrıca virüslere karşı savunma özelliği gösteren interlökin 6 proteininin seviyesini düşürür. Ancak yapılan şekerlemeler bu proteinin de seviyesinin normal tutulmasına yardımcı olur.

Gün içinde yaptığımız şekerlemeler, bağışıklık ve nörendokrin sistemlerine yardımcı olarak uyku kısıtlamasının hasar veren etkileriyle başa çıkmaya yardımcı olur.

Şekerlemelerin öğrenmeye katkısı

Bu şekilde yapılan uykunun ayrıca hafızayı artırdığı ve öğrenme üzerinde önemli etkileri olduğu da gösterilmiş.

Bir bilginin sonucunda ödüllendirme mekanizması aktifleşirse, öğrenmek kolaylaşır. Buna ek olarak yapılan kısa şekerlemelerin öğrenmeyi daha da artıracağı düşünülüyor. Uyku, ödül değeri olan bilgileri seçmeyi ve sürdürmeyi sağlar. Elde edilmiş bilgiler uyku anında öncelik sıralamasına tabi tutularak hafızaya yerleşir.

Süresi de önemli

Çalışmalar bedensel ve zihinsel sağlığımız için şekerlemelerin önemli olduğunu gösteriyor. Ancak bu şekerlemelerin fazlası yarar yerine zarar da verebilme potansiyeli taşıyor. Yapılan çalışmalar gün içinde fazla uyumanın diyabet ve kalp hastalıkları gibi metabolik rahatsızlıkların riskini artırabileceğini gösteriyor. Ancak günde 40 dk altında yapılan şekerlemeler bu riskleri artırmıyor. Gündüz uykularımızı yavaş dalga uykusuna geçmeden bitirmemiz gerektiği vurgulanıyor.

Bu yazı Selen Fettahoğlu’na aittir ve ilk defa 24 Kasım 2017 tarihinde www.bilimoloji.com sitesinde yayımlanmıştır.