Tüketiyoruz ve Tükeniyoruz | Bilimya

Tüm evren içerisinde bilindiği kadarıyla en çok canlı barındıran gezegen olan dünyamız, inanılmaz bir canlı çeşitliliğine ev sahipliği yapmaktadır.

Bu canlı türlerinden yalnızca biri olan insan türünün nüfusu 7,5 milyarı aşmış (04.04.2019 itibariyle; 7 milyar 694 milyon) durumdadır. İnsana nispeten daha küçük canlıların (örneğin; böceklerin) popülasyonunun insana göre katbekat daha fazla olduğu bilinmektedir.

Tür sayılarına bakıldığında ise; (Chapman, 2009 verilerine göre) dünyada 310 bin bitki türü olduğu bilinmektedir (bu rakamın en az 3 katı kadarının yaşadığı tahmin edilmektedir). 1 milyon 400 binden fazla hayvan (bunların 1 milyondan fazlası böcek, 65 bin kadarı omurgalı hayvandır), 100 bin kadar mantar (tahmin edilen ise 1,5 milyon) türü olduğu bilinmektedir. Bakterilerin dünyadaki tür sayısı tam olarak bilinmemekle beraber 5-10 milyon arası olduğu tahmin edilmektedir. Dünyada yaşayan tüm canlı türlerinin sayısının ise (Mora vd. 2011’e göre) 8.7 milyon olduğu tahmin edilmektedir.

Yeryüzünde canlı organizmaların kapladığı kütle (bilimsel terimiyle; biyokütle) bakımından da insanoğlu büyük bir fark ile azınlıktadır. Özellikle bitki dünyası tek başına gezegenin biyokütlesinin yüzde 99,5’inden fazlasını temsil etmektedir. Canlı olan her şeyin ağırlığını 100 olarak alırsak -çeşitli hesaplamalara göre- bunun yüzde 99,5 ile 99, 9 kadarı bitkilerden ve geriye kalan 0,1 ile 0,5 kadarlık bir azınlığı da hayvanlardan oluşmaktadır. Biz insanlar ise bu azınlığın çok küçük bir parçasını oluşturmaktayız.

Tüm bu canlı varlığın hayvansal olanları -zamanla (onlarca yıl sonra)- petrole, bitkisel olanları ise kömüre dönüşerek yine yeryüzüne karışmaktadır, insanoğlunun da enerji gereksinimi bunlara bağlıdır. Yani insan her yönüyle doğanın zenginliğine bağımlıdır. Örneğin; ancak yüzde 5 ile 10 kadarı tanındığı tahmin edilen bitki dünyasından ilaçlarımızın yüzde 95’ini elde etmekteyiz. Tüketimimiz her açıdan (sentetik olanlar dâhil) doğadan karşılanmaktadır. Akıllara gelecek ilk soru; ‘bu doğal zenginlik sınırsız mıdır?’ olmalıdır. Çünkü cevap ne yazık ki; olumsuzdur. İnsanoğlu olarak doğada sınırlı bir zenginlikte, (biyokütle bakımından) boyundan büyük doğal düzeni yıkıcı tahribatlarla yaşamaktayız.

Bu canlı çeşitliliği ve zenginliği içerisinde yalnızca bir tür olan insan, var olduğu ilk çağlardan itibaren -maalesef- diğer tüm türlerin neslini tehlike altına almaktadır. Örneğin; ABD’de her gün yaklaşık 250 bin kuş camlara çarparak ölmektedir. Hollanda’da ise her ay 133 milyar böcek arabalara çarparak ölmektedir. Tüm dünyada bu yıl yok olan orman alanı (04.04.2019 itibariyle) 1336426 hektardır. İnsanın doğadaki bazı bilinçsiz inşaat faaliyetleri (ev, fabrika, yol vs.) dâhil edildiğinde ise bu rakamlar daha vahim bir boyuta gelebilmektedir.

Bilindiği üzere yerküre, geçmiş tüm zamanlar içerisinde toplamda beş kitlesel yok oluş yaşamıştır. Bu yok oluşlar ile yerküre -doğal bir süreç dâhilinde- sahip olduğu tüm canlı kütlenin büyük bir kısmının kaybı ile karşı karşıya kalmıştır. Biyologların ve diğer bilim insanlarının genel ve ortak görüşüne göre; hali hazırda insan türü yüzünden altıncı kitlesel yok oluş içerisindeyiz.

Dünya bahçesindeki yaramaz çocuğun (insanoğlunun) bilinçsiz tüketimi, genel anlamda bilinçli hâle gelmedikçe yaşanan/yaşanacak tüm olumsuz neticelerin her birinin kaynağı en zalim soykırımdan veya en yıkıcı savaştan bile daha korkunç ve büyük bir suç olarak görülmelidir.

Bu yazı Muhyettin Şentürk’e aittir ve ilk olarak 6 Nisan 2019 tarihinde www.bilimoloji.com sitesinde yayımlanmıştır.

Kaynaklar:

Anonim, 2019. http://www.worldometers.info/tr/ (Erişim; 03-04.04.2019).

Chapman, A. D. 2009. Numbers of Living Species in Australia and the World- 2nd Edition. Australian Biological Resources Study (ABRS). Canberra, Australia.

Lloyd, J., Mitchinson, J., Harkin, J. 2014. Hepsi Gerçek. Ntv Yayınları, 1. Baskı, İstanbul (Çeviri; Sevin Okyay).

Lynas, M. 2009. 6 Derece. NTV Yayınları, 2. Baskı, Oxford.

Mancuso, S., Viola, A. 2017. Bitki Zekâsı (Verde Brillante). Yeni İnsan Yayınevi, 2.Baskı, İstanbul. (Çeviren: Almıla Çiftçi).

Mora, C, Tittensor, D.P., Adl, S., Simpson, A.G.B., Worm, B. 2011. How Many Species Are There on Earth and in the Ocean? PLoS Biol 9(8): e1001127. Doi:10.1371/journal.pbio.1001127.

Şentürk, M. 2018, Şubat. Tükeniyoruz. (https://bilimoloji.com/2018/02/doga-bilimleri/doga-bilimleri-biyoloji/tukenecegiz/).